En Kalitesi Seramiğin Ham Maddesi Feldspat

Seramiğin tarihi oldukça eskiye dayanmaktadır. İlk yapılan seramiğin milattan önce 6000 yılında Anadolu’da üretildiği bilinmektedir. Bazı kazılarda elde edilen seramik parçaları 8000 yıl boyunca sağlamlığını korumuş ve bozulmadan günümüze kadar gelmeyi başarmıştır. Bu özelliği sayesinde insanlık tarihi ile ilgili birçok bilginin günümüze kadar ulaşmasının en büyük kaynağı seramiklerdir.

Seramiğin işlevselliğinin yanı sıra estetik ve sanatsal değer kazanması ise Uzak Doğu, Mısır, Yunanistan ve Anadolu’da görülen çok tanrılı uygarlıklar öncülüğünde olmuştur.

Bugün ise seramik, binaların iç ve dış yüzeylerinin, zeminlerinin kaplanmasında, dekoratif ürünlerin oluşturulmasında kullanılan önemli bir ürün olarak kalıcılığını sürdürmektedir.

Seramik Nasıl Yapılır?

Seramiğin birden fazla ham maddesi bulunmaktadır. Bunlar kil gibi plastik malzemeler, feldspat gibi cam yapıcılar ve silika gibi plastik olmayan malzemelerdir. Seramik, yüksek ısıda pişirilen ve ardından soğutma ile hazırlanan inorganik, metalik olmayan bir katıdır. Genellikle kil, kaolen, kuvars, feldspat gibi maddelerin yüksek sıcaklıkta birleşmesi ile meydana gelirler.

Feldspat, spesifik bir erime noktası yerine belirli bir sıcaklık aralığında ergidiğinden, kil ve kuvarsın bulunduğu seramik harmanının homojen olarak oluşması ve bünye pişirildiğinde sıvı oluşumunu sağlayacak sıcaklığın düşürülmesi amacıyla katılır. Eritici (flaks), pişirme sırasında seramik bünyenin camlaşma derecesini kontrol eder.

Feldspat Nedir?

Feldspat; cam, seramik, kaynak elektrotları ve boya sanayisinde kullanılan önemli bir endüstriyel ham maddedir. Feldspatların rengi beyaz, gri, pembe, krem ve kırmızıdır. Ayrıca yapıları gereği parlak ve düzgün olmayan bir görünümleri vardır.

İçerdiği alkali türünü esas alan ve en yaygın dört feldspat türü; potasyumlu feldspat, sodyum feldspat ve anortit feldspattır. Seramik sektörü için en önemlisi potasyumlu feldspattır.

Yüksek miktarda ve iyi kalitede feldspat kaynaklarına sahip bir ülkede yaşamaktayız. TMMOB Maden Mühendisleri Odası / Şubat 2010’da yayınlanan Feldspat Raporu’una göre Türkiye’nin feldspat rezervi dünya rezervinin yaklaşık %14’ü kadardır. Dünya feldspat üretiminin %60’ı seramik üzerinedir ve bu sebeple feldspatın tanıtılması, üretim kalitesi üzerine çalışılması ve ihracatının artırılması Türkiye’de seramik sektörünün geleceği için oldukça önemli bir yere sahiptir. 

Dünya feldspat rezervinin geri kalan kısmı ise %35’i cam sanayisinde; %5’i kauçuk, plastik ve boya sanayilerinde dolgu malzemesi olarak kullanılmaktadır.
 

M.Dondi’nin 2016 yılındaki çalışmasına göre ülkemiz Dünya üretiminin %32’sine denk gelen üretim gerçekleştirmiştir. Ayrıca, ülkemiz seramik üretimine hizmet eden en büyük feldspat üreticilerindendir. Sodyum feldspat yani albit üretiminde ilk sıradayız.

M.Dondi’nin 2018 yılındaki çalışmasında ise seramik sektörü için ergitici kaynaklarını, üretim trendleri ve teknolojik değerleri incelenmiştir. Yapılan araştırmada özellikle seramik üretiminde alternatif ergiticilerin kullanılması konusunda yeni öneriler sunulmuştur. Albit minerallerin (sodyum feldspat) ve nefelin siyenit kaynaklarının seramik karo ve sağlık gereçleri üretimi için kilit rol oynadığı belirtilmiştir. Mevcut tüketimle 20-30 yıl içinde bu kaynakların hızlı bir şekilde tüketileceği öngörülmüştür.

Feldspat ve Seramik

Seramik sektöründe yüzyıllardan beri feldspat mineralleri tercih edilmektedir. Seramik pişiriciliğinde feldspat gibi alkali eriticilerin kullanılmasının sebebi, camsı yapı oluşumu ve sıcaklığın düşürülmesini sağlamaktır. Böylece feldspat yumuşayarak camsı sıvı hale geçer, kil ise katı fazda kalarak iskelet yapısını oluşturur. Camsı yapıdaki akışkan feldspat kil gözeneklerinin arasına dağılır ve su emmesi düşük bir yapı oluşmasını sağlar. 

Seramik sanayisinde potasyum feldspatın yaygın olarak kullanımı, diğer feldspat türlerine göre erime oranının daha yüksek olması sebebiyle ve kilin olası şekil bozukluğu oluşturabilecek durumlarını en aza indirmesi amacıyla tercih edilmektedir.